‘Toen liep ik wit aan’
Boeken zijn vervallen tot kostenpost. Zij vertegenwoordigden ooit kennis-rijkdom, maar kosten nu vloeroppervlak. Bovendien, wie raadpleegt nog boeken om iets op te zoeken? Je vindt wat je zoekt toch in je beeldscherm?
Het oud papier kan dus de deur uit. Drie gevolgen hiervan laten zich tot nu toe aanwijzen.
1. Boeken worden massaal weggedaan, met containers tegelijk. In het beste geval verdwijnen zij naar een opslagruimte. Sommige opkopers zijn er ook blij mee. Belangrijke bibliotheken vullen hun collectie aan met ontbrekende exemplaren. De rest wordt vernietigd. Taal en recht: hoe belangrijk kan het zijn?
2. Het wordt lastig voor mensen om zich nog voor een boekenkast te laten fotograferen (want dat blijft wonderlijk genoeg toch een geliefde achtergrond).
3. Vergetelheid dient zich aan. Uitdrukkingen met een soms eeuwenoude, eigen betekenis schuiven het rijk der onbekendheid in en verhaspelingen dienen zich aan. Voorbeelden:
- ‘Toen liep ik wit aan.’ (Het is: rood aanlopen, bijvoorbeeld van woede, en wit wegtrekken, bijvoorbeeld van schrik). Uitspraak van een landelijk bekende (jongere) journalist, op tv gedaan.
- ‘Dat trok hem over de schreef.’ (Het is: iemand over de streep trekken, en over de schreef gaan). Uitspraak van een andere landelijk bekende (jongere) journalist, op tv gedaan.
Een ander en zeer hedendaags voorbeeld: ‘Geen dank’ wordt verward met ‘Geen probleem’. Let maar eens op, hoe vaak je ‘Geen probleem’ als antwoord krijgt wanneer je iemand bedankt terwijl er geen probleem was.
Van deze verhaspelingen, ook malapropismen genoemd, bestaan veel en vaak komische voorbeelden. Zie – jawel – internet, bijvoorbeeld de website Taalwerkplaats, onder de kopjes ‘uitdrukkingen verward’:
‘Iemand zand in de ogen strooien’ en ‘Zout in de wonden strooien’. Het effect van ont-lezen: ‘Iemand zout in de ogen strooien’.
Er is ook hoop: de mini-bieb, die in toenemende mate in straten verschijnt, aan de voorzijde van huizen. Je kunt daar boeken inzetten en uithalen, gratis in de regel. Dat circuit is véél actiever dan je zou denken bij zo’n klein kastje met boeken. Sterker: er zit een wereld van lezende en ruilende mensen achter.
