Licht op faillissement. Er is weinig aandacht voor faillissement als maatschappelijk verschijnsel. Het is een tak van sport die wordt geassocieerd met een teruglopende economie en veel ellende voor alle betrokkenen. Daar zit natuurlijk geen onwaarheid in. Als verschijnsel in de samenleving zou het echter meer in het licht mogen staan. Heel soms verschijnt er een goed en ook maatschappelijk boek over het onderwerp, maar de meeste boeken zijn gericht op de juridische kant ervan, op rechtenstudenten en juristen. Alle reden om een blog op te zetten om de belangrijkste kenmerken en krachtenvelden van faillissement – ook de meer maatschappelijke – de revue te laten passeren.
Blog 1. Het faillissement is in Nederland van oudsher niet iets om naar uit te kijken. Het is de toestand van ‘opgehouden zijn met betalen’, aldus art. 1 Faillissementswet. Dat is een manier om te zeggen dat de rekeningen niet meer betaald kunnen worden. De schulden overtreffen de inkomsten en de bezittingen. De schuldeisers willen betaald worden voor hun leveranties en verrichte diensten, maar de schuldenaar heeft het geld gewoon niet. Tot zover de economische basis. Tijd om licht op het verschijnsel faillissement te werpen.
Allereerst: geef de schuldeisers eens ongelijk. Die hebben gepresteerd en willen betaling. Maar heeft de schuldenaar dan automatisch ongelijk? In de voorbije jaren, waarin de economie instortte, een coronapandemie uitbrak of – dat komt nog – klimaatmaatregelen hun effect doen gaan voelen, kan niet meer van ongelijk worden gesproken. Eerder van ongeluk. Pech.
Toch – en dat is twee – is de ‘schuld’component in een faillissementssituatie sterk aanwezig. De schuldenaar treft de blaam, want hij presteert niet. Schande komt over hem, zijn gezinsleven gaat op de schop, zijn woonhuis moet worden verkocht. De publieke moraal is dat hij ‘tot de laatste cent’ zijn schulden zal moeten afbetalen. Dat is faillissement in Nederland.
In de Verenigde Staten, zo wordt algemeen geleerd, is een faillissement net zo ongewenst, maar geen schande. Het is een leermoment. Ondernemers die een keer zijn failliet gegaan, zijn daarna aantoonbaar succesvoller. Verdienen zelfs meer respect. Wanneer dit waar is, kan er anders tegen ‘faillissement’ worden aangekeken.
Hoeveel krachtenvelden zitten al in deze korte schets van het verschijnsel faillissement? Veel om nader te behandelen, en er zijn veel meer nog.
(Wordt vervolgd).
